Objawy uszkodzeń

omacnica prosowianka

Bezpośrednio po wylęgu gąsienice mogą odżywiać się resztkami osłonek jajowych oraz pyłkiem kukurydzy. Następnie w blaszkach liściowych wyjadają niewielkie otworki. Jeżeli liście są jeszcze zwinięte w rurkę, wówczas gąsienice mogą je przegryzać na wylot, co powoduje powstawanie rzędu drobnych otworków po obu stronach nerwu głównego. Po wylęgu najwięcej gąsienic ukrywa się w pochwach liściowych, gdzie żerują na ich wewnętrznych powierzchniach prowadząc do powstania czerwono-fioletowo-brązowawych przebarwień oraz zasychania tkanek z których niekiedy wysypują się trociny. Często wgryzają się również w nerw główny liścia na długość do kilkunastu centymetrów, co może powodować obłamywanie się blaszek liściowych skutkujące ich zasychaniem, a w konsekwencji spadkiem powierzchni asymilacyjnej roślin.

Jeżeli w chwili pojawu pierwszych gąsienic rośliny dopiero rozpoczynają wyrzucanie kolb na zewnętrz, wówczas ich wgryzienie się w ten organ z reguły skutkuje jego całkowitym zniszczeniem, co ma później bezpośrednie przełożenie na spadek wysokości plonu. Jeżeli natomiast licznie wylęgające się gąsienice natrafią na fazę wyrzucania znamion kolb, wówczas masowo je zasiedlają. Przegryzając znamiona żeńskich kwiatów zakłócają proces zapylenia kolby, w wyniku czego organy te są mniejsze i słabiej zaziarnione. Dodatkowo ze znamion młode gąsienice od razu dostają się na formujące się ziarniaki, które wyjadają drążąc w nich kanały od czubka kolby w dół. Niekiedy na ziarniaki gąsienice przedostają się także przez przegryzanie liści okrywowych kolb.

Na plantacjach nasiennych kukurydzy problemem jest także wgryzanie się młodych gąsienic w kłoski wiech, w których wyjadają pylniki i pyłek. Ponadto żerując wewnątrz osi wiechy prowadzą do jej złamania się. Takie uszkodzenia jeżeli występują licznie ograniczają ilość uwalnianego pyłku oraz skracają okres pylenia.

Najpoważniejsze uszkodzenia roślin powodują gąsienice od trzeciego stadium rozwojowego, które posiadają już na tyle mocny aparat gębowy, że bez problemu potrafią przegryzać niemal zdrewniałe tkanki. W tym czasie szkodnik wyjada ziarniaki będące w fazie późno mlecznej, woskowej oraz pełnej dojrzałości oraz może wgryźć się w osadkę kolby (rdzeń) i powstałym kanałem dotrzeć aż do jej nasady. Wyjadanie ziarna z kolb wpływa bezpośrednio na spadek wysokości plonu. Uszkodzenie nasady kolby skutkuje zwieszaniem się tych organów czubkiem w dół oraz ograniczeniem bądź wstrzymaniem odżywiania ziarniaków. Prowadzi to do gorszego ich wypełnienia oraz spadku MTZ (masy tysiąca ziarniaków).

Obok uszkadzania kolb wiele gąsienic wgryza się do łodyg, w których odżywiają się rdzeniem, drążąc w nim kanały i komory sięgające nawet do 50 cm długości. Silne uszkodzenie wiązek przewodzących powoduje zakłócenie bądź całkowite zatrzymanie przepływu wody i substancji odżywczych z korzeni do górnych części rośliny, w tym kolb, co może obniżać plon zielonej masy i ziarna. Początkowo wizualnym objawem obecności gąsienic w łodygach są przebarwiające się na czerwono powyżej miejsca wgryzienia owada rośliny. Później pojawiają się białawe trociny wysypujące się z niewielkich otworków, które są najpowszechniej obserwowane od końca sierpnia i na początku września. W między czasie mogą pojawiać się złomy łodyg powyżej kolby, złomy łodyg poniżej kolby oraz złomy łodyg poniżej kolby z jednoczesnym opadnięciem na glebę całej rośliny. Z gospodarczego punktu widzenia najgroźniejsze są złomy łodyg poniżej kolby, które bezpośrednio wpływają na spadek wysokości plonu.

Oprócz bezpośredniego wpływu gąsienic na wysokość i jakość plonu powodują one również straty pośrednie. Wynikają one z większej podatności uszkodzonych roślin na porażenie przez sprawców chorób, zwłaszcza przez grzyby z rodzaju Fusarium odpowiedzialne za rozwój fuzariozy kolb oraz zgnilizny korzeni i zgorzeli podstawy łodygi.

Złomy łodyg poniżej kolby – efekt żerowania omacnicy prosowianki (fot. P. Bereś)

Kolba podgryziona u nasady (P. Bereś)

Kanał żerowy w łodydze (P. Bereś)                                                             

Słabo zaziarniona kolba – efekt uszkodzenia znamion (P. Bereś)

Kolba – efekt żerowania omacnicy prosowianki (fot. P. Bereś)

Wiecha podgryziona przez gąsienicę (P. Bereś)